| Een orgelspeler wil dat direct na de aanslag een mooie, volle toon klinkt. Aan de Technische Universiteit Eindhoven hebben franse en nederlandse onderzoekers het effect van een snelle opening van de luchttoevoer tot de orgelpijp vergeleken met een langzame. In beide gevallen gaat de lucht bij de orgellip de orgelpijp uit en niet in. Bij de snelle opening zie je een directe drukverhoging in de voet en de orgelpijp maar is de toon bijna een tiende seconde lang krachteloos en instabiel. Bij de langzame opening is de druk in de voet en de pijp pas te zien na 0,02 seconde en pas op peil na 0,04. In het begin raakt de luchtstroom de orgellip niet. Maar als de toon eenmaal klinkt, is hij wel direct mooi en stabiel. Een orgelspeler zou graag het voordeel van het direct aanspreken van de orgelpijp bij de snelle opening combineren met de stabiliteit van de toon bij de langzame opening. De onderzoekers menen dat deze waarnemingen verklaren wat orgelbouwers intuitief hebben aangevoeld of door 'trial and error' hebben uitgevonden, dat je bijvoorbeeld 'oren' moet aanbrengen ter weerszijde van de lip van een orgelpijp. De oren verhogen de massatraagheid van de lucht in het venster van de orgelpijp en dat zou twee gevolgen hebben. Het zou de amplitude van het eerste geluid verhogen, ofwel de kracht ervan vergroten en ze zouden de luchtstroom richting orgellip duwen, ofwel de kans op het missen van de orgellip verkleinen. De oren zouden de nadelen van welk aanblazen ook verkleinen en de voordelen combineren. Kennelijk kun je soms beginnen zonder je technisch-wetenschappelijk te bezinnen. Hirschberg: 'Voordat we de slimheid van de bouwers theoretisch door hebben zijn we vele, vele jaren verder.' |
Beeld * Tekst * Uitleg * Leven * Thuis
© fred dijs, In beeld, tekst en uitleg, 1996